WROETEN IN OUDE BODEM

Het gewroet in de bodem begon al vrij vroeg. Niet ver van de wijk waar ik opgroeide lag een gebied waar bagger uit se stadsgrachten werd gestort. Ik vond daar regelmatig oude glazen flesjes, beschilderde tegelfragmenten en brokstukken van oude pijpjes. Van de ouderdom van deze vondsten was in me nog nauwelijks bewust. Tijdens mijn vakanties in de bossen bij Nunspeet verzamelde ik grondmonsters en stopte die in reageerbuisjes die op de kop had getikt. Het gebied was al vanaf de prehistorie bewoond geweest en ik vond het wel bijzonder om iets van die oude bruine en gele zandgrond bij me thuis te hebben. Eenmaal werkzaam in Museum Arnhem reisde ik regelmatig naar plekken waar archeologische vondsten waren gedaan. Zo zocht ik met een amateurarcheoloog uit Zutphen in de toen drooggelegde Berkelbedding naar oude zalfpotjes en flesjes die daar in grote hoeveelheden tevoorschijn waren gekomen. Op een zandrug in de Achterhoek vond ik vuurstenen werktuigen die in de eindfase van de laatste ijstijd, zo'n 10.000 jaar geleden, door rendierjagers waren achtergelaten. Ze lagen merkwaardig genoeg vrijwel aan de oppervlakte. Dicht bij Doesburg groef ik met enige amateurarcheologen op een kille najaarsdag in de stromende regen een urn uit de Vroege IJzertijd op. De vondst is nog altijd in het plaatselijk museum te zien. In Doetinchem, waar ik toen woonde, ontdekte ik bij toeval een vuursteenatelier uit het laatst van de Nieuwe Steentijd. Er werden bouwputten voor woningen gegraven en de bouw lag even stil vanwege de vorst. Op een koude winterse morgen wandelde ik langs de putten toen ik in het bevroren zand een groot aantal steentjes zag liggen die het ijle zonlicht weerkaatsten. Nieuwsgierig liep ik naar de plek toe en ontdekte dat het om vele stukken en stukjes vuursteen ging: splinters, halffabricaten en werktuigen. Ik stond bij een vuursteenwerkplaats waar de smid even weg gelopen leek te zijn. Als de bak van de dragline ietsje dieper had gegraven was alles verloren gegaan. Ik keek 4000 jaar terug in de tijd. Later vond ik ook paalsporen rondom het atelier, mogelijk had de smid in een hut gewerkt en vandaar uit gekeken naar zijn kleine dorpje waar kinderen speelden rond de boerderijen..........Nader onderzoek in de directe omgeving, waarbij ook amateurarcheologen waren betrokken, leverden vondsten op die wezen op een vrijwel continue bewoning tot ver in de IJzertijd. Het waren vooral potscherven die dit beeld illustreerden. Geen spectaculaire vondsten maar wel overblijfselen van een vele eeuwen durende bewoning op een kleine plek.Het profiel van het bolle esdek was prachtig te zien. Bovenaan een dikke donkerbruine laag die tot ver in de Middeleeuwen terugging en ontstaan was door ophoging met heideplaggen en schapenmest uit de potstallen. Daaronder volgde een lichtbruine laag van enige decimeters waaruit de prehistorische vondsten te voorschijn kwamen: scherven van standvoet- en klokbekers, een mooie vuurstenen pijlpunt en veel aardewerkfragmenten uit de IJzerijd waarvan enige behoorden tot een urn met nagelindrukversiering. Duidelijjke restanten van nederzettingen, zoals paalsporen werden helaas niet aangetroffen. In de Achterhoek zijn veel kastelen geweest. Een aantal is na de Middeleeuwen in verval geraakt en uiteindelijk uit het landschap verdwenen. Soms is een brokstuk ervan toch blijven bestaan. Van kasteel bij Angerlo, onder Doesburg, dat in 1495 tijdens een beleg door de tegenstanders hertog Karel van Gelre werd verwoest, is nog een heel klein muurtje overgebleven. Elke keer als ik er naar keek in het voorbij gaan vroeg ik me af of er in de omringende ondergrond nog meer sporen van de trotse burcht bewaard waren gebleven. Uiteindelijk heb ik met toestemming van de landeigenaar en in samenwerking met amateurarcheologen een kleinschalig onderzoek gedaan. De resultaten waren teleurstellend en bleven beperkt tot een klein aantal fragmenten van blauwgrijs aardewerk uit de 13e en 14e eeuw. Er was niets meer over gebleven van aansluitend muurwerk. Van het beleg en de verwoesting van het slot kunnen we ons alleen maar een voorstelling proberen te maken. Er bestaat slechts een fictieve tekening die honderd jaar na dato is gemaakt en geen betrouwbaar vabn het uiterlijk kan geven. Oude overleveringen zijn er helaas ook niet.